ZNACZENIE ENERGETYCZNE GLUKOZY
Bilans energetyczny to różnica między ilością energii pobranej i wydatkowanej przez organizm. Bilans może być dodatni, ujemny lub zrównoważony (ilość pobranej z pokarmów energii jest taka sama jak ilość energii wydatkowanej).
Zasadniczymi źródłami energii są węglowodany, białka i tłuszcze, ale – z przeciętnej diety 45% energii pobieramy z węglowodanów, 40% z tłuszczów i tylko 15% z białek.
Jednym z najważniejszych związków w przemianie węglowodanów na energię jest glukoza. Jej stężenie we krwi (glikemia waha się w granicach 80-120 mg/ 100 ml i wtedy mówi się o normo glikemii, przez co należy rozumieć, że organizm zapewni! sobie stałość stężenia glukozy.
Stałość tę zapewnia kilka hormonów działających przeciwstawnie wobec siebie. 1 tak adrenalina, glukagon, kortyzol oraz somatotropina powodują wzrost stężenia glukozy (hiperglikemię), natomiast insulina powoduje obniżkę (hipoglikemia). Dzięki wzajemnemu oddziaływaniu na siebie hormonów „hiperglikemicznych” i jednego „hipoglikemicznego” organizm gwarantuje sobie zachowanie normy fizjologicznej.
PODZIAŁ NA ETAPY ENERGETYCZNE
Glikoliza składa się z dwóch etapów.
ETAP PIERWSZY ma charakter beztlenowy – podczas treningu w warunkach beztlenowych (bardzo duży wysiłek) węglowodany produkują energię bez użycia tlenu. Na tym etapie wytwarza się nieznaczna ilość energii.
Gdy trening jest bardzo intensywny, układ krwionośny oraz oddechowy nie są zdolne do zaspokojenia potrzeb tlenowych mięśni i w rezultacie mięśnie pracują beztlenowo. Wzrasta wtedy produkcja mleczanu, a tkanka tłuszczowa traci zdolność bycia paliwem.
ETAP DRUGI – tlenowy obejmuje proces, w którym energia powstaje w wyniku spalania węglowodanów i tkanki tłuszczowej przy obecności tlenu, czego ostatecznym wynikiem jest wyzwolenie się głównej ilości energii, która zostaje zmagazynowana w cząsteczkach ATP.
Trening mało intensywny sprawia, że istnieje równowaga między poborem tlenu a jego zużyciem.
TWORZYWO ZASTĘPCZE DLA GLUKOZY
Do pełnego zrozumienia przemian biochemicznych mających na celu wytwarzanie energii pozostał nam już ostatni termin na literę „G” – glukoneogeneza. Jest to specyficzny proces polegający na wytwarzaniu glukozy ze składników niewęglowodanowych, na przykład z aminokwasów, glicerolu (jedyny składnik tłuszczu) albo mleczanu. W stanie głodu lub podczas wysiłku proces ten zwiększa tempo, dzięki czemu wydzielają się coraz większe pokłady energii.
Glukoneogeneza to proces o tyle ważny, że pokazuje możliwość produkowania przez organizm glukozy także wtedy, gdy w pokarmie, jaki spożywamy, jest jej mało, a ponadto, gdy rezerwy glikogenu są zbyt skromne, a tkanki tłuszczowej nie można użyć z jakichś względów jako paliwa. Wyżej napisałem o glikolizie jako procesie rozpadu glukozy w celu wytwarzania energii. W tym wypadku mamy do czynienia z procesem odwrotnym.
Do hormonów nasilających proces glukoneogenezy należy glukagon, adrenalina oraz kortyzol
